Flebotomia i purgowanie czyli o leczeniu w wiekach średnich – książka

Średniowieczna medycyna nawiązywała do klasycznych koncepcji fizjologii i patologii człowieka, akceptując starożytną naukę o czterech temperamentach i teorię humoralną Hipokratesa, rozbudowaną następnie przez Galena. Tworzyły one spójny system według którego w ludzkim ciele sąsiadują obok siebie, stanowiące odpowiedniki czterech elementów kosmosu (powietrza, wody, ziemi i ognia), płyny ustrojowe (humory), będące efektem kombinacji czterech tzw. jakości: ciepła i zimna, suchości i wilgoci. W organizmie zdrowego człowieka wszystkie te elementy i jakości pozostawały w stanie równowagi (crasias), a jej brak (dyscrasias) objawiał się niemocą. Nadmiaru humorów można się było pozbyć poprzez zastosowanie odpowiednich zabiegów, z których od XIII wieku najbardziej popularna była flebotomia, czyli upuszczanie krwi, a także przyjmowanie medykamentów przeczyszczających, moczopędnych lub wymiotnych. Praktykowano również kąpiele i stawianie baniek.

Choroby dzielono na „ciepłe” (passiones calidae) i „zimne” (passiones frigidae) w zależności od nadmiaru danych humorów. Również surowce lecznicze dzielono w tym systemie na „ciepłe” – rozgrzewające i „zimne” – oziębiające, a także „suche” – wysuszające i „wilgotne” – nawilżające. Terapia polegała na rozpoznaniu własności choroby (czy „zimna” czy „gorąca”) i na zastosowaniu medykamentu o przeciwnych właściwościach.