Asceza inność nomadyzm O dyskursach etycznych literatury polskiej po 1989 roku – ebook

Michał Koza – doktor literaturoznawstwa, pracuje jako adiunkt w Katedrze Krytyki Współczesnej na Wydziale Polonistyki UJ. Stypendysta Programu Fulbrighta, w ramach którego realizował projekt badawczy na Uniwersytecie w Buffalo. Laureat Stypendium Twórczego Miasta Krakowa 2020 oraz IX edycji konkursu im. Inki Brodzkiej-Wald za rozprawę doktorską poświęconą dyskursom etycznym w literaturze polskiej. Autor tekstów krytycznoliterackich, naukowych i wierszy. Publikował m.in. w „CLCWeb: Comparative Literature and Culture”, „Tekstach Drugich”, „Zagadnieniach Rodzajów Literackich”, „KONTENCIE”, „Popmodernie” i „Miesięczniku Znak”.

Co mają wspólnego etyka i literatura? Książka Michała Kozy proponuje świeże spojrzenie na to, jak teksty literackie włączają się w kulturową produkcję projektów i granic tego, kim jesteśmy i kim możemy być.

Część metodologiczna książki prowadzi przez analizę różnych sposobów etycznego czytania, by uważnie przyjrzeć się używanym w nich pojęciom i nadać im krytyczny, literaturoznawczy sens. Propozycja autora czerpie zwłaszcza z dokonań teorii krytycznej, posthumanizmu i neomarksizmu, zestawiając filozoficzne inspiracje z problemami wyobraźni literackiej, reguły fikcji z produkcją tożsamości i wspólnot, a myślenie etyczne z politycznym.

Zastosowaniu tych metod i technik jest poświęcona dalsza część książki. Autor omawia w niej wiodące trajektorie etyczne w literaturze polskiej w pierwszych dekadach po 1989 roku, na czele z indywidualizacją podmiotu i jego etykopolitycznych wizji „produkcji siebie” (jako konsekwencją późnokapitalistycznych przemian) oraz z patriarchalnym zawłaszczeniem i zakonserwowaniem określonych technik „bycia sobą”. By pokazać te tendencje jako zjawiska literackie, sięga m.in. do tekstów Jolanty Brach-Czainy, Szczepana Twardocha, Olgi Tokarczuk, Izabeli Filipiak, Marcina Świetlickiego i Ignacego Karpowicza, zakorzeniając dostrzegane problemy jeszcze w tekstach twórców Nowej Fali.

Z literaturoznawczych dociekań wyłaniają się ascetyczne, nostalgiczne i nomadyczne linie ujścia etycznej wyobraźni i produkcji literackich podmiotów. Jednocześnie metodologiczno-krytyczny obraz nakreślony w książce Michała Kozy pozostaje otwarty na rozwinięcia, dalsze różnicowanie i kontynuację namysłu nad etycznymi dyskursami kultury.