Leksykon getta łódzkiego – ebook

Życie ludzi pod przymusem narzuconym im z zewnątrz bez możliwości świadomego tworzenia wspólnoty z czasem przybrało formy, które były możliwe tylko w getcie. Codzienna egzystencja zbiorowości wymagała wypracowania pewnych norm współżycia polegających na stworzeniu własnej struktury, języka i terminologii. Nigdzie na świecie nie było takiej wspólnoty ludzi, którą można by porównać z tą z getta.

Zmianie wszystkich funkcji społecznych, duchowych i ekonomicznych towarzyszyły przekształcenia znaczeniowe większości terminów. Dotychczasowe pojęcia, które wśród Europejczyków miały jednoznaczny sens, uległy całkowitej przemianie. Musiały zostać dopasowane do warunków panujących w getcie. Po tym, jak została utracona wolność przemieszczania się, nie mogło także słowo, przysłowie, sentencja być używane w dotychczasowym sensie. Zmiana form życia wymusiła zmianę form pojęciowych.[...]

Potrzeby intelektualne zawężono do bardzo wąskich ram. Do ich wyrażania wystarczyło niewiele słów, pojęć, związków wyrazowych. Getto musiało zrzec się technicznych środków cywilizacji. Wykluczone zostały polityczne i metafizyczne aspiracje. Funkcje religijne zawężono do wąskiego kręgu. I tak ostatecznie pozostał tylko obszar wyżywienia i pracy w resortach, skromna pożywka do rozwoju języka.

Oskar Rosenfeld, 1 grudnia 1943 roku