panna

Żegnaj, Warszawo, odtąd będę wygnańcem na koszmarnej prowincji!!! – myśli nastoletnia Pola, której rodzice odbierają dawny, cudowny blask wielkiego miasta, aby osiąść w małej wiosce. O zgrozo, widzą w tym wielkie szczęście! Jest w tym pewien sens, ale o tym Pola przekona się, gdy da szansę innym i przeskoczy własne ego. Ile ważnych spraw i ludzi można zgubić, gdy się jest ślepym i głuchym na wszystko?...

W każdym dworze i dworku polskim znajdowała się domowa apteczka […] Śpiżarnia pańska z apteczką zostawała pod zarządem i pieczą panny apteczkowej, która wydawała kucharzom, smażyła konfitury, urządzała nalewki i domowe lekarstwa, piekła pierniki i z dziewczętami zbierała zioła lecznicze. Była to zwykle albo daleka krewna, albo uboga panna i sierota, która za mąż nie wyszła, ale w domu możniejszym znalazła...

Józef Weyssenhoff to znany i w swoim czasie poczytny polski pisarz schyłku XIX i początków XX stulecia. Jego Żywot i myśli Zygmunta Podfilipskiego czy Soból i panna to klasyka polskiej literatury. Arystokrata z urodzenia i przekonań, bywalec salonów, który przegrał w karty majątek ziemski po przodkach. To mąż córki żydowskiego milionera, w swoich książkach dający upust swojemu antysemityzmowi. Wytrawny...

Zauważył, że na bladej twarzy panny Skłodowskiej pojawiły się mocne rumieńce, gdy zasiadał do stołu pan Kazimierz. Podczas żywej z nim rozmowy szczere jej oczy, takie wymowne, zdradzały głębokie uczucie. […] Cóżby to była za żona taka guwernantka, taka emancypantka, co za reprezentacja, jaka degrengolada. Pannie Skłodowskiej wymówiono posadę. Wyjechała. Po tym pan Kazimierz został profesorem Uniwersytetu...

Elementy kresowe w powieściach cyklu litewskiego stanowią drugą część Studiów nad językiem Józefa Weyssenhoffa (część pierwsza: Język młodzieńczej korespondencji do Konstantego Marii Gorskiego, Kielce 2019, dotyczyła charakterystycznych zjawisk językowych obecnych w prywatnych listach przyszłego pisarza kierowanych w latach szkolnych i uniwersyteckich do kuzyna i serdecznego przyjaciela). Tym razem...