skutki

Hieronim i Albert (zwani w rodzinie Ruciem i Wojcieszkiem) – obaj w wieku studenckim mieszkają w Petersburgu. Obaj nie mają już rodziców, pozostał im jedynie wspólny dziad – Polikarp Białopiotrowicz – surowy starzec, właściciel ogromnego majątku Tepieniec. Dziad, mimo że nie rusza się z domu,  zdaje się znać każdy krok wnuków. W listach pojawiających się znienacka krytykuje ich postępowanie i kategorycznie...

Na surowej ziemi opowiada o losach Juliana Zakrzeńskiego, oficera wojsk napoleońskich, niegdysiejszego żołnierza wojsk koronnych, uczestnika wojny 1792 r. i insurekcji kościuszkowskiej oraz o losach jego najbliższych, zwłaszcza o synach: starszym Stanisławie i młodszym Józefie oraz o przyrodniej siostrzenicy Joannie. Historia rozpoczyna się po bitwie z Austriakami w maju 1809 r. na sandomierskim...