Jak czytać "Wiedźmina"? Prawidłowa kolejność czytania sagi

W jakiej kolejności czytać "Wiedźmina", żeby w pełni zrozumieć historię Geralta z Rivii? Czy należy trzymać się dat wydania poszczególnych pozycji, czy może lepiej postawić na chronologię wydarzeń, która? Saga Andrzeja Sapkowskiego to nie tylko pięć głównych tomów, ale także opowiadania, powieść "Sezon Burz", oraz wydana w 2024 roku powieść "Rozdroże kruków", co potrafi wprowadzić niemały zamęt wśród czytelników - szczególnie tych, którzy dopiero rozpoczynają stawiają swoje pierwsze kroki w najważniejszym, polskim świecie fantasy.

W zasadzie nie istnieje wyłącznie jedna kolejność czytania książek Andrzeja Sapkowskiego - aktualnie dominują dwa sposoby czytania "Wiedźmina". Trudno jest apodyktycznie stwierdzić, że któraś z metod jest lepsza od drugiej - wszak miecz przeznaczenia ma dwa ostrza. Niemniej, przedstawiając obie z nich, będziemy w stanie wskazać wady i zalety każdego ze sposobów. Jak zacząć czytać sagę o Wiedźminie, a jak zatracić się w niej po raz kolejny, poszukując nowych wrażeń w starych historiach? Odpowiadamy w niniejszym artykule.

Dlaczego kolejność czytania "Wiedźmina" ma znaczenie?

Seria o Geralcie z Rivii nie jest klasycznie ułożoną sagą, gdzie tom pierwszy prowadzi płynnie do drugiego, a potem trzeciego. Sapkowski zaczął pisać "Wiedźmina" od zbiorów opowiadań, później przeszedł do powieści, a na koniec - po latach - dorzucił jeszcze "Sezon Burz" , który nie do końca wpisuje się w główną historię. Jakby tego było mało, to całkiem niedawno ukazała się kolejna książka z serii, "Rozdroże kruków. Nic więc dziwnego, że nowi czytelnicy zastanawiają się, w jakiej kolejności czytać książki o Wiedźminie, by w pełni zrozumieć świat i nie pogubić się w chronologii.

Problem w tej materii tkwić może nie tylko w układzie fabularnym przedstawionego uniwersum, ale i w samej narracji budowanej w poszczególnych pozycjach. Dla przykładu, niektóre tomy odnoszą się do wydarzeń ze wcześniejszych książek, a inne zaś zakładają znajomość postaci, które formalnie pojawiają się dopiero później. Nieprzemyślany wybór kolejności może sprawić, że pewne sceny stracą swój wydźwięk, a czytelnik odbierze historię zupełnie inaczej, aniżeli zamierzał przedstawić ją sam autor.

Chronologia wydarzeń a kolejność wydania

W przypadku "Wiedźmina" mamy do czynienia z dwoma ścieżkami czytania - według kolejności wydania, lub według chronologii przedstawionych wydarzeń. Pierwsza opcja to naturalny wybór dla tych, którzy chcą przeżywać historię w taki sposób, w jak Sapkowski ją tworzył - zaczynając od zbiorów opowiadań, później zabierając się za pięć tomów właściwej sagi, by finalnie sięgnąć po "Sezon burz" i "Rozdroże kruków". Taki układ pozwala lepiej docenić rozwój stylu polskiego pisarza i sposób, w jaki rozbudowywał swój świat.

Jeśli zaś chodzi o porządek chronologiczny, to chodzi oczywiście o to, by czytać książki w zgodzie z czasem przedstawionym w książce. Może to być logiczne pod względem fabularnym, ale nieco zaburza narracyjne niespodzianki, które Sapkowski umieścił w swoich książkach - wobec tego należałoby raczej odradzić tę opcję nowym czytelnikom.

Oficjalna kolejność czytania "Wiedźmina" według chronologii wydarzeń

Czytanie przygód Białego Wilka w sposób zgodny z chronologią ich wydarzeń, jak już wspomnieliśmy, nie jest opcją polecaną dla nowych czytelników, którzy nie mieli jeszcze styczności z uniwersum "Wiedźmina" - pomijamy w ten sposób wyjątkowy kunszt pisarski Andrzeja Sapkowskiego, ignorując sposób, w jaki autor chciał przekazać nam treść tworzonych przez siebie historii.

Jest to jednak opcja, z której z całą pewnością mogą skorzystać wierni fani sagi, którzy doskonale znają historie Geralta z Rivii oraz przedstawione na kartach opowiadań i powieści postaci. Czytając "Wiedźmina" w sposób zgodny z chronologią wydarzeń, możemy "poukładać" sobie w głowie wszystkie wątki fabularne i świeżym spojrzeniem omotać losy książkowych bohaterów. Jest ona następująca:

1. "Rozdroże kruków" (ang. "Ravens' Crossroad") - to najnowsza książka Andrzeja Sapkowskiego, wydana 29 listopada 2024 roku nakładem wydawnictwa SuperNowa. Powieść przybliża młodzieńcze lata Geralta z Rivii, stawiającego swoje pierwsze kroki na wiedźmińskim szlaku.

2. "Ostatnie życzenie" (ang. "The Last Wish") - zbiór opowiadań wprowadzający do świata "Wiedźmina". Znajduje się tu "Głos rozsądku", "Wiedźmin", "Ziarno prawdy", "Mniejsze zło", "Kwestia ceny", "Kraniec świata" i "Ostatnie życzenie".

3. "Sezon burz" (ang. "Season of Storms") - de facto ta powieść jest trudna do sklasyfikowania; panuje konsensus, by chronologicznie umieszczać ją po zbiorze opowiadań "Ostatnie życzenie", jednak tak naprawdę "Sezon burz" można przeczytać w dowolnym momencie.

4. "Miecz przeznaczenia" (ang. "Sword of Destiny") - to kolejny zbiór opowiadań, w którym znajdują się wydarzenia kluczowe dla głównej fabuły. Do grona rzeczonych opowiadań zaliczają się: "Granica możliwości", "Okruch lodu", "Wieczny ogień", "Trochę poświęcenia", "Miecz przeznaczenia" i "Coś więcej".

5. "Krew elfów" (ang. "Blood of Elves") - to pierwszy tom pięciotomowej sagi głównej, skupionej na losach Ciri.

6. "Czas pogardy" (ang. "Time of Contempt") - drugi tom sagi.

7. "Chrzest ognia" (ang. "Baptism of Fire") - trzeci tom sagi.

8. "Wieża Jaskółki" (ang. "The Tower of the Swallow") - czwarty tom sagi.

9. "Pani Jeziora" (ang. "The Lady of the Lake") - piąty tom sagi.

10. "Coś się kończy, coś zaczyna" - (ang. "Something Ends, Something Begins" - sam Sapkowski tłumaczy, że to opowiadanie to swego rodzaju żart i nie należy traktować go jako kanonicznego elementu uniwersum. Niemniej, "Coś się kończy, coś zaczyna" zostało na stałe zaakceptowane przez fanów jako finał serii.

Kolejność czytania "Wiedźmina" według dat wydania książek

Saga o "Wiedźminie" czytana w kolejności zgodnej z datą wydania poszczególnych pozycji pozwala na dokładniejsze zrozumienie stylu autora. Dzięki takiej kolejności możemy na własnej skórze doświadczyć podróży Białego Wilka w sposób, w który chciał nam ją przedstawić Andrzej Sapkowski. 

Nie powinniśmy również obawiać się, że pominiemy któryś z elementów, czy tego, że fabuła będzie dla nas niejasna. Rzeczywiście, lektura może wymagać skupienia, ale koniec końców to właśnie w ten sposób wiedźmiński świat budował jego autor.

1. "Miecz przeznaczenia" - wyd. 1992

2. "Ostatnie życzenie" - wyd. 1993

3. "Krew elfów" - wyd. 1994

4. "Czas pogardy" - wyd. 1995

5. "Chrzest ognia" - wyd. 1996

6. "Wieża Jaskółki" - wyd. 1997

7. "Pani Jeziora" - wyd. 1999

8. "Coś się kończy, coś zaczyna" - wyd. 2000

9. "Sezon burz" - wyd. 2013

10. "Rozdroże kruków" - wyd. 2024

Opowiadania czy saga główna? Od czego zacząć przygodę z "Wiedźminem"?

Nowi czytelnicy często zastanawiają się, czy od razu sięgać po sagę, czy jednak zacząć od opowiadań - w końcu to właśnie pięć tomów głównej historii układa się w epicką opowieść o losach Geralta i Ciri. Niemniej, pominięcie opowiadań może sprawić, że niektóre wątki czy postacie w sadze nie będą w pełni zrozumiałe. W rzeczywistości to właśnie opowiadania wprowadzają do świata Sapkowskiego i pozwalają się z nim dobrze zapoznać, zanim akcja nabierze tempa w sadze.

Czy można więc zacząć bez nich? Można - ale raczej nie warto. Opowiadania nie tylko osadzają główne postacie we właściwym kontekście, ale także przedstawiają kluczowe wydarzenia, które będą miały wpływ na dalszą historię. Pominięcie ich to jak wejście w środek serialu - niby można się połapać, ale dużo smaczków i subtelności umknie.

Rola opowiadań w budowaniu świata Wiedźmina

Opowiadania z tomów "Ostatnie życzenie" i "Miecz przeznaczenia" to fundament całego cyklu. To w nich Sapkowski kreuje swoją wersję baśniowego, ale brutalnego świata, a także wprowadza postaci, które będą kluczowe w dalszej historii. Geralt, Yennefer, Jaskier - ich relacje kształtują się właśnie tutaj, a wiele motywów i dialogów później wraca w sadze.

Opowiadania są też świetnym wprowadzeniem do stylu autora. To krótkie, treściwe historie, często oparte na reinterpretacji baśni, które łączą humor, filozofię i moralne dylematy. Bez ich znajomości można mieć problem ze zrozumieniem tonu całej serii - szczególnie, że saga jest dużo poważniejsza i bardziej dramatyczna.

Alternatywne sposoby czytania "Wiedźmina" - kolejność dla fanów i nowicjuszy

Dla tych, którzy chcą maksymalnie wciągnąć się w świat "Wiedźmina", ciekawą opcją jest czytanie równoległe - opowiadań i sagi jednocześnie. Można zacząć od "Ostatniego życzenia" i "Miecza przeznaczenia", a potem po każdym tomie sagi wracać do wybranych opowiadań, by lepiej poczuć kontekst i zrozumieć odniesienia. To sposób dla tych, którzy nie boją się skakania między czasami i doceniają smaczki ukryte w tekście.

Inną metodą - dla tych, którzy lubią eksperymenty - jest czytanie sagi od końca. Brzmi absurdalnie? Może, ale pozwala spojrzeć na historię z innej perspektywy i odkrywać, jak poszczególne wydarzenia się dopełniają. Taki sposób docenią głównie fani, którzy znają już fabułę, ale chcą ją przeżyć w inny sposób, wychwytując nawiązania i drobne detale, które wcześniej mogły umknąć.

"Sezon burz" - kiedy i jak najlepiej przeczytać tę książkę?

"Sezon burz" to najbardziej nietypowa część cyklu - fabularnie dzieje się w czasach opowiadań, ale stylistycznie i narracyjnie jest już owocem późniejszego etapu twórczości Sapkowskiego. To sprawia, że trudno jednoznacznie określić, kiedy najlepiej po niego sięgnąć. Dla nowych czytelników wrzucenie go między opowiadania a sagę może być mylące, bo książka nie buduje głównej fabuły, a raczej rozszerza świat Geralta o dodatkową historię.

Najbezpieczniejszym rozwiązaniem jest zostawienie "Sezonu burz" na koniec - jako swoisty epilog, który pozwala wrócić do uniwersum Wiedźmina bez ingerowania w główną oś fabularną. Można też potraktować go jako dodatek do opowiadań i przeczytać po "Mieczu przeznaczenia", ale trzeba pamiętać, że stylistycznie różni się od reszty cyklu.

"Wiedźmin" w kulturze masowej - na co oprócz książek mogą liczyć fani wiedźmińskiej sagi?

Fantastyka oparta o świat Geralta z Rivii wykroczyła daleko poza książki Sapkowskiego - przykładem może być serial "The Witcher" zrealizowany przez Netflix, który jednak nie podbił serc fanów wiedźmińskiej sagi. Głównym powodem takiego stanu rzeczy był - mówiąc dyplomatycznie - szereg daleko posuniętych odstępstw od pierwowzoru.

Niemniej, fani serii którzy lubują się w grach komputerowych, z całą pewnością nie będą zawiedzeni - a to za sprawą polskiego giganta, studia CD Projekt Red. Rozwinięta przez nich trylogia o przygodach Białego Wilka do dziś cieszy się nieprawdopodobnym uznaniem, a gra "Wiedźmin 3: Dziki Gon", wraz z dodatkami "Serca z Kamienia" i "Krew i Wino" od dekady uchodzi za najlepszą grę komputerową na świecie. Co więcej, "Redzi" zapowiedzieli już nadejście kolejnej, czwartej odsłony gry - tym razem gracze będą mogli wcielić się w Ciri.

Chronologia czytania książek o "Wiedźminie" - podsumowanie

Podsumowując powyższe, nie ma jednej recepty na to, jak powinniśmy czytać wiedźmińską sagę - sposoby są jednak dwa. Nowi czytelnicy powinni zdecydować się na klasyczną drogę, a więc czytać "Wiedźmina" w takiej kolejności, w jakiej książki były wydawane. Natomiast osoby które miały już styczność z uniwersum wiedźmińskim, mogą pokusić się o czytanie w zgodzie z chronologią przedstawianych wydarzeń.