Jak zostać lektorem audiobooków? Czy to opłacalne zajęcie?

Wszyscy mówią Ci, że masz piękny głos? Uwielbiasz książki i nie możesz oderwać od nich wzroku? Zastanawiasz się, czy te dwie pasje można ze sobą połączyć i przekuć w zawodowy sukces? Jeśli tak, to interesującą dla Ciebie opcją może stać się kariera lektora audiobooków!

Kim jest lektor audiobooków i jak nim zostać? Ile zarabia lektor audiobooków? Jakie cechy musi posiadać? Od czego zacząć przygodę z nagrywaniem audiobooków i jak zdobyć pracę w tym zawodzie? Na te i inne pytania postaramy się odpowiedzieć w niniejszym materiale.

Kim jest lektor audiobooków?

Lektor audiobooków to ktoś więcej, aniżeli tylko posiadacz przyjemnej barwy głosu. To także interpretator - osoba, która przeprowadza słuchacza przez świat literatury, tonem i rytmem nadając sens i głębię słowom zapisanym na papierze. Głos lektora staje się przewodnikiem, a niekiedy jedynym medium dla kontaktu z książką - zwłaszcza dla tych, którzy nie mogą, lub nie chcą czytać w klasyczny sposób. Wbrew pozorom, nie wystarczy po prostu "ładnie mówić" - w tym zawodzie istotna jest precyzja, dyscyplina i umiejętność wczucia się w tekst w taki sposób, by nie przykryć go własną osobowością.

Zawód lektora audiobooków bywa romantyzowany - myśląc o nim, wyobrażamy sobie kogoś, kto z kubkiem kawy w dłoni, otoczony książkami, czyta na głos swoje ulubione powieści. Tymczasem lektor audiobooków to także technik - ktoś, kto potrafi pracować z mikrofonem, wie, czym jest "intonacyjny dryg" , a także rozumie dlaczego jedno źle wypowiedziane zdanie potrafi zniszczyć całą sekwencję nagraniową. To fach, który łączy w sobie elementy aktorstwa, pracy głosem i dużej samodyscypliny - a przy tym coraz częściej wybierany jest jako ścieżka zawodowa przez osoby z pasją do literatury.

Jak zostać lektorem audiobooków? Podstawowe informacje

Pierwszym krokiem do wejścia w zawód lektora jest uświadomienie sobie, że to nie bajkowa opowieść o "pracy marzeń", tylko konkretna profesja - wymagająca i często niedoceniana, choć piękna i satysfakcjonująca. Swoją przygodę można zacząć od szkoleń lektorskich, warsztatów dykcyjnych, albo pracy z trenerem głosu. To nie są puste kursy "dla hobbystów" - uczą one bowiem nie tylko emisji głosu, ale też interpretacji tekstu, pracy z oddechem czy panowania nad dykcją. 

I choć dyplom szkoły aktorskiej może pomóc, to zdecydowanie nie jest to warunek konieczny dla podjęcia pracy. Coraz więcej lektorów wchodzi w ten świat z innych branż - z pasji, z potrzeby zmiany... albo z przekonania, że dobrze opowiedziana historia to coś więcej niż zawód - to przygoda i misja! 

Kolejnym elementem na który należy zwrócić uwagę jest zaplecze techniczne - mikrofon, komputer czy podstawowa wiedza o obróbce dźwięku, na pewno wspomoże naszą prywatną praktykę i budowę portfolio, a w konsekwencji wpłynie na szybsze znalezienie pracy. Nie trzeba od razu inwestować w studio nagraniowe - wystarczy ciche pomieszczenie i podstawowy sprzęt, żeby zacząć ćwiczyć. A ćwiczyć, niestety, trzeba - regularnie i z pokorą. Bo zawód lektora to nie konkurs na najpiękniejszy głos, tylko ciężka, wytężona praca, w której liczy się precyzja, koncentracja i gotowość do nieustannego poprawiania własnych błędów. Czas i doświadczenie przyniosą wreszcie sporo swobody - ale pierwsza w kolejce jest praktyka. 

Jakie cechy musi posiadać profesjonalny lektor? Barwa głosu to nie wszystko

Często mówi się, że ktoś ma "radiowy głos" - niski, ciepły, miły dla ucha. Problem w tym, że to nie wystarcza. Profesjonalny lektor audiobooków musi mieć znacznie więcej, aniżeli tylko przyjemną barwę głosu. To, co decyduje o jego zawodowej i artystycznej skuteczności, to warsztat - zdobywany mozolnie, niekiedy latami.

Dobry warsztat lektora to przede wszystkim trzy elementy: intonacja, dykcja i coś, co niekiedy trudno na pierwszy rzut oka uchwycić - talent aktorski, który pozwala ożywić tekst i nadać mu właściwe emocje. Lektor nie może po prostu "czytać" - on musi interpretować. To natomiast oznacza wejście w rolę, zrozumienie kontekstu, a czasem nawet stworzenie postaci samym głosem.

W ramach podsumowania wymienić można cechy, które realnie wpływają na jakość nagrania. Będzie to:

• Świetna dykcja - bo każde niewyraźne wybija słuchacza z rytmu i psuje immersję,
  
  

• Wyczucie intonacyjne - czyli umiejętność prowadzenia głosu tak, by słuchacz ani przez chwilę się nie nudził,
  
  

• Talent aktorski - potrzebny, by tekst nie był tylko czytany, ale dostarczany jako wyjątkowe doświadczenie,
  
  

• Umiejętność interpretacji tekstu - zarówno w literaturze pięknej, jak i w suchym podręczniku,
  
  

• Samodyscyplina i cierpliwość - bo nagranie jednej godziny materiału potrafi zająć cały dzień.
  
  

Nie ma jedynej, słusznej drogi, która pozwoliłaby na rozwinięcie tych cech - niektóre z nich mogą być warunkowane talentem, inne jedynie ciężką pracą. Bez względu jednak na to w którym miejscu zaczynamy swoją podróż, nigdy nie powinniśmy tracić z oczu marzeń, za którymi podążamy.

Dzień z pracy lektora audiobooków - jak wygląda?

Dzień w pracy lektora audiobooków dla wielu brzmi jak marzenie - siadasz w domowym studio, odpalasz mikrofon, czytasz książkę i po kilku godzinach masz gotowy materiał. To niestety tylko teoria, która nie ma zbyt wiele wspólnego z rzeczywistością - w praktyce dzień pracy wygląda nieco mniej przyjemnie. 

Dobry lektor zaczyna od rozgrzewki głosu, krótkich ćwiczeń oddechowych i przeglądu tekstu, który będzie nagrywany. Czyta go wcześniej na głos - zaznacza pauzy, intonacje, a także sprawdza trudne nazwiska, daty czy cytaty w obcych językach. Nic nie może go zaskoczyć, bo każde potknięcie to cofanie się o kilka minut nagrania. 

Samo czytanie z kolei może być dość wyczerpujące, pomimo przerw na napicie się wody, poprawki i odsłuch. Po dwóch godzinach koncentracja lektora (szczególnie początkującego) może słabnąć, więc trzeba wiedzieć, kiedy zdecydować się na dłuższą przerwę, żeby nagranie nie straciło na jakości. Potem dochodzi jeszcze obróbka - w dużych, profesjonalnych studiach zwykle w pełni zajmuje się nią ktoś inny, ale często zdarza się tak, że lektor musi chociaż wstępnie oczyścić ścieżkę. 

Nagrywanie audiobooków - od czego zacząć?

Jeżeli chcesz zostać lektorem, musisz najpierw coś nagrać - brzmi banalnie, ale właśnie na tym etapie odpada sporo pełnych chęci osób. Nie musisz od razu wynajmować profesjonalnego studia nagrań - na początek wystarczy dobrej jakości mikrofon, ciche pomieszczenie i... książka w ręce. Najlepiej taka, do której masz prawa, lub która jest w domenie publicznej - bo pierwsze demo powinno być stworzone legalnie. 

Ponadto, zamiast celować od razu w wielogodzinny audiobook, zacznij od kilku minut - to wystarczy, by zbudować dobre, pierwsze wrażenie, a przy okazji przekonać się, jak wiele poświęcenia wymaga samo nagrywanie. 

Bank głosów

Wrzucenie swojej próbki do banku głosów to obecnie jeden z najprostszych i najskuteczniejszych sposobów na zaistnienie w branży. Wiele firm i producentów audiobooków właśnie tam szuka nowych twarzy (a właściwie - nowych głosów).

Budowa portfolio jest istotna, nawet jeśli początkowo zawiera ono tylko jedno demo. Musi być dobrze nagrane, odpowiednio nazwane i najlepiej - zawierać różne style nagrań lektorskich, takich jak narracja, dialog, a może i fragment literatury faktu. Pamiętaj, że to jest Twoja wizytówka - jeśli brzmisz amatorsko, to nikt nie zaryzykuje współpracy.

Własny kanał na YouTube

Alternatywą (lub uzupełnieniem) banków głosów może być własna przestrzeń na platformie YouTube. Nie potrzebujesz setek subskrypcji, nie musisz też nagrywać codziennie - ważne, żebyś miał gdzie wrzucać swoje nagrania, budować obecność w sieci i ewentualnie zbierać opinie. Można powiedzieć, że YouTube to darmowe portfolio dla lektorów audiobooków, na które możesz odsyłać potencjalnych klientów, agencje i wydawców. A przy odrobinie szczęścia - jest to też miejsce, w którym "ktoś" Cię po prostu znajdzie. 

Ile zarabia lektor audiobooków?

Zarobki lektorów audiobooków w Polsce są bardzo zróżnicowane, a na ich wpływ ma przede wszystkim długość czytanego tekstu, zakres skomplikowania projektu, a także renoma autora. Przyjmuje się, że początkujący lektor może liczyć na stawki oscylujące między 50, a 90 złotych na godzinę - profesjonalista z dużym doświadczeniem lub rozpoznawalnością może zaś liczyć na wynagrodzenie od 150 złotych do nawet 300 złotych za godzinę pracy.

Praca jako lektor audiobooków - gdzie jej szukać?