Najlepsze książki fantasy - TOP 10 pozycji, które warto przeczytać

Fantasy to gatunek, który od dekad zachwyca czytelników na całym świecie – pełen magii, epickich przygód i bohaterów, którzy na stałe zapisali się w historii literatury. Ale które książki fantasy naprawdę warto przeczytać? Czy sięgać po klasykę, która ukształtowała gatunek, czy może postawić na nowsze tytuły, które wnoszą świeże spojrzenie na fantastykę? Wybór nie jest prosty, zwłaszcza że lista świetnych powieści fantasy zdaje się nie mieć końca!

W tym zestawieniu znajdziesz 10 najlepszych książek fantasy, które nie tylko wywarły ogromny wpływ na literaturę, ale także porwały miliony czytelników na całym świecie. Niezależnie od tego, czy dopiero zaczynasz swoją przygodę z fantastyką, czy też po prostu szukasz czegoś nowego do przeczytania, to właśnie ta lista może stanowić całkiem pożyteczny drogowskaz. Gotowy na podróż do światów, w których wszystko jest możliwe? Zapraszamy!

Książki z gatunku fantasy - co się do nich zalicza?

Na samym wstępie warto określić, czym w ogóle są książki fantasy. Otóż, jest to literatura, która skupia się na kreowaniu światów odmiennych od naszej rzeczywistości - pełnych magii, nadprzyrodzonych istot i epickich konfliktów. W przeciwieństwie do science fiction, które bazuje na hipotetycznych osiągnięciach nauki, fantasy czerpie z mitów, legend i wyobraźni autorów. Nie ma tu sztywnych reguł fizyki - są za to klątwy i zaklęcia, pradawne przepowiednie, przerażające bestie i bohaterowie, którzy muszą stawić czoła przeznaczeniu.

Stworzenie dobrej historii w klimacie fantasy to przede wszystkim sztuka balansowania między znanym, a nieznanym. Autorzy często osadzają swoje historie w quasi-średniowiecznych realiach, ale równie dobrze mogą pisać o magicznych wersjach współczesnych miast, czy nawet całkowicie wymyślonych uniwersach. Niezależnie od wybranego przez pisarza anturażu, fundamentem fantastyki są wyraziste postacie, systemy magii i wewnętrzna logika świata - bo choć magia daje ogromne pole do popisu, to bez przemyślanej struktury historia może zamienić się w chaos.

Do fantasy zalicza się zarówno klasyczne epickie historie o walce dobra ze złem, jak i mroczne, cyniczne opowieści bez wyraźnego podziału moralnego. Mamy tu baśniowe światy rodem z "Opowieści z Narnii", ale też brutalne, polityczne intrygi jak w "Grze o Tron". Jedni autorzy sięgają po archetypiczne motywy - inni próbują je dekonstrukcyjnie rozmontować. I być może właśnie to jest tak piękne w tym gatunku literackim - można tworzyć naprawdę wiele, dostatecznie dużo, by każdy miłośnik dobrej książki znalazł coś dla siebie!

Książki fantasy i science fiction - czym się różnią?

Granica między fantasy a science fiction (określanym często jako "science fantasy") bywa cienka - w końcu oba gatunki skupiają się na kreowaniu rzeczywistości odmiennych od naszej. Niemniej, różnica tkwi w podejściu do logiki świata. Science fiction stara się bowiem osadzać swoje historie w ramach nauki, nawet jeśli często są to spekulacje na temat przyszłości. Świat fantasy z kolei całkowicie ignoruje ograniczenia rzeczywistości, pozwalając sobie na wprowadzenie magii, mitycznych istot i sił wykraczających poza możliwość ich racjonalnego zdefiniowania.

Weźmy na ten przykład "Diunę" Franka Herberta - klasykę sci-fi, a jednocześnie powieść, która ociera się o science fantasy. Z jednej strony mamy tam do czynienia z niezwykle kreatywną technologią przyszłości, podróżami kosmicznymi i galaktycznymi imperiami, ale z drugiej strony, obecne są również mistyczne moce Bene Gesserit i prorocze wizje, które działają bardziej jak magia, aniżeli wynik jakichkolwiek naukowych zależności. W gruncie rzeczy można więc stwierdzić, że science fiction to po prostu podgatunek fantasy, który zamiast magii posługuje się zaawansowaną technologią

Rodzaje powieści fantasy - jakie wyróżniamy?

Fantasy nie stanowi jednego, spójnego gatunku literackiego - jest to raczej cały wachlarz najrozmaitszych konwencji i stylów. Od epickich opowieści o herosach ratujących świat, przez mroczne, pełne brutalności historie, aż po współczesne urban fantasy, gdzie magia skrywa się w cieniu drapaczy chmur i pośród rozmigotanych światłami ulic.

Bez problemu możemy jednak wyróżnić główne gatunki fantastyki, które najczęściej pojawiają się na półkach księgarń. Naturalnie, rzeczone gatunki mogą się ze sobą mieszać, tworząc wyjątkowe hybrydy, pochłaniające czytelników na wiele godzin - właśnie dlatego świat fantastyki jest tak piękny i godny szczegółowej eksploracji.

High fantasy i low fantasy

High fantasy to gatunek, który od samego początku stawia na pełne zanurzenie (immersję) w innym świecie - najczęściej bogatym, epickim i rządzącym się własnymi prawami. Autor musi stworzyć wyjątkowy ekosystem, w którym magia, historia i społeczeństwo funkcjonują ze sobą w spójny sposób. To właśnie tutaj znajdziemy wielkie królestwa, legendarnych bohaterów i walkę dobra ze złem prowadzoną na skalę całych cywilizacji. "Władca Pierścieni" czy "Koło Czasu" to podręcznikowe przykłady tego nurtu.

Low fantasy z kolei nieco bardziej trzyma się rzeczywistości, dodając do niej elementy nadprzyrodzone, ale bez całkowitego oderwania od realiów znanego nam świata. Może to być na przykład średniowieczna rzeczywistość okraszona subtelną obecnością magii, albo coś zupełnie współczesnego, gdzie czary działają w ciszy i w ukryciu. W tym przypadku klimat jest surowszy, często bardziej brutalny, a bohaterowie mierzą się z całym bukietem różnych problemów - często bardzo przyziemnych. Dobrym przykładem tego podgatunku jest "Wiedźmin", gdzie magia co prawda istnieje, ale polityczne intrygi i ludzka podłość są równie groźne, co skryte w jaskiniach i lasach potwory.

Dark fantasy

To rodzaj fantasy, w którym nie ma miejsca na baśniowe przygody i rycerskie ideały - świat jest brutalny, bohaterowie moralnie niejednoznaczni, a magia często ma swoją mroczną cenę. Fabuła zazwyczaj rozgrywa się w rzeczywistości, w której zło nie jest jakąś nieuchwytną, abstrakcyjną siłą do zwyciężenia, ale częścią codzienności, do której po części każdy zdążył się przyzwyczaić. Czasem to mroczne bóstwa, czasem demoniczne istoty, ale najczęściej to po prostu ludzie - chciwi, okrutni, zdolni do rzeczy równie złych, co potwory, które mieli zwalczać. Przykładów dark fantasy jest wiele - "Mroczna Wieża" Kinga, "Pierwsze Prawo" Abercrombiego czy "Księga Nowego Słońca" Wolfe'a - brutalne, nieprzewidywalne i dalekie od klasycznej walki dobra ze złem.

Urban fantasy

Urban fantasy to kategoria, która osadza magię w dobrze nam znanej, szarej codzienności. Akcja utworów tego rodzaju rozgrywa się w czasach współczesnych, gdzie w tłumie zwykłych ludzi bez trudu można napotkać czarownice, wampiry, wilkołaki czy inne nadprzyrodzone istoty - często jednak ukrywające swoją obecność przed światem. To gatunek, który świetnie łączy się z kryminałem, thrillerem czy romansem, dlatego wiele jego odmian trafia do młodzieży, choć nie brakuje też brutalniejszych, bardziej dojrzałych historii. W ramach przykładów można zwrócić uwagę na takie pozycje jak "Akta Harry'ego Dresdena" pióra Jima Butchera czy "Nigdziebądź" Neila Gaimana.

Gatunki fantastyki - pozostałe

Fantasy to niezwykle żyzny grunt dla ludzkiej kreatywności - stąd też ogromna jest ilość kategorii, do których przypisać można poszczególne dzieła. Ponadto, jest to też gatunek który lubi mieszać się z innymi konwencjami, co może zaowocować zaskakującymi połączeniami. Przykładem mogą być powieści postapokaliptyczne, w których magia odgrywa istotną rolę w świecie po upadku cywilizacji - przykładem może być "Księga Cmentarna" wspominanego wyżej Neila Gaimana. W tej materii nie można też zapominać o steampunku, gdzie XIX-wieczna estetyka splata się z fantastycznymi wynalazkami i alchemią, tworząc wyjątkowy klimat.

Akcja książek fantasy niejednokrotnie czerpie wprost z legend i wierzeń - tutaj w grę wchodzi mitologia, często przekształcona w nowoczesne narracje. Innym razem możemy mieć do czynienia z tzw. "historical fantasy", gdzie historie osadzone są w rzeczywistej epoce historycznej, ale z elementami magii, alchemii lub właśnie mitologii. Taka powieść może być realistyczna, lub bardziej swobodnie traktować wydarzenia historyczne.

Najlepsze książki fantasy na świecie - TOP 10

Fantasy to gatunek, który nieustannie się rozwija, a każda dekada przynosi nowe arcydzieła, które podbijają serca czytelników. Nie ma jednej "obiektywnie najlepszej" listy - każdy czytelnik ma swoje ulubione historie, które wciągnęły go w literacki świat książki i na zawsze ukształtowały jego postrzeganie fantasy. Jedni cenią epickie, wielotomowe sagi, inni wolą historie zamknięte, pełne magii i symboliki.

Co sprawia, że dana powieść przechodzi do kanonu? To nie tylko dobra fabuła i barwne postacie, ale też wpływ na rozwój literatury i zdolność do przyciągania kolejnych pokoleń czytelników. Biorąc pod uwagę jak najwięcej czynników, przedstawiamy TOP 10 najlepszych książek fantastycznych, które po prostu trzeba przeczytać!

10. "Kroniki Królobójcy" - Patrick Rothfuss

Jeśli chcesz zacząć przygodę z fantasy, które łączy epickość z intymnym stylem narracji, "Kroniki Królobójcy" to strzał w dziesiątkę. Rothfuss stworzył historię Kvothego - genialnego, ale tragicznego bohatera, który od barda i maga staje się legendą. Cała opowieść prowadzona jest w formie retrospekcji, a jej siłą jest niezwykły język i klimatyczna, niemal poetycka narracja.

9. "Koło Czasu" - Robert Jordan

Jordan kreuje świat tak ogromny i szczegółowy, że można w nim utonąć - i to w najlepszym możliwym sensie. "Koło Czasu" to monumentalna saga, która łączy epickie fantasy z filozofią cyklicznego przeznaczenia, proroctw i walki pomiędzy światłem, a cieniem. Mnogość bohaterów, skomplikowane intrygi polityczne i unikalny system magii sprawiają, że to jedna z najbardziej dopracowanych serii w historii gatunku.

8. "Ziemiomorze" - Ursula K. Le Guin

Le Guin stworzyła uniwersum, które nie opiera się na epickich bitwach i politycznych intrygach, ale na introspekcji, filozofii i mądrości ukrytej w prostych słowach. "Ziemiomorze" to seria, w której magia nie jest narzędziem do podboju, lecz siłą wymagającą równowagi i zrozumienia. Historia Geda, chłopca, który uczy się czarnoksięstwa, to coś więcej niż klasyczna opowieść o dojrzewaniu - to podróż w głąb własnej tożsamości, lęków i konsekwencji własnych decyzji.

7. "Mroczna Wieża" - Stephen King

To nie jest zwykła saga fantasy - to dzieło, które wymyka się wszelkim klasyfikacjom, łącząc elementy westernu, horroru i postapokaliptycznej baśni. Stephen King, jako pisarz znany głównie z horrorów, stworzył coś absolutnie unikalnego - historię Rolanda, ostatniego rewolwerowca, który przemierza pustkowia w poszukiwaniu legendarnej Mrocznej Wieży. To podróż przez światy, w których czas się rozpada, a rzeczywistość miesza z koszmarami. To powieść brudna, brutalna i pełne egzystencjalnych pytań.

6. "Diuna" (saga) - Frank Herbert

Herbert stworzył coś więcej niż klasyczną space operę - "Diuna" to wizja przyszłości, w której religia, ekologia i polityka splatają się w opowieść o władzy, przeznaczeniu i manipulacji. Choć formalnie to science fiction, znajdziemy tu wiele elementów typowych dla fantasy: prorocze wizje, mesjanizm i mistyczną otoczkę przypominającą magię.

Główna oś fabularna - walka o pustynną planetę Arrakis i jej najcenniejszy zasób, melanż - to jednocześnie historia o upadku i odrodzeniu imperium, w której państwo i jego struktury są równie istotne, co osobiste dramaty bohaterów. "Diuna" nie tylko wciąga, ale przede wszystkim skłania do przemyśleń, stawiając pytania o władzę, kontrolę i cenę bycia wybrańcem.

5. "Harry Potter" (cykl) - J. K. Rowling

To bez wątpienia jeden z najbardziej wpływowych cykli w historii literatury - seria, która wciągnęła całe pokolenia w fantastyczny świat magii, przyjaźni i walki ze złem. Historia chłopca, który odkrywa, że jest czarodziejem, to coś więcej niż szkolna przygoda - to opowieść o dorastaniu, lojalności i poświęceniu. Akcja toczy się w Hogwarcie, ale jego mury skrywają coś znacznie głębszego niż tylko lekcje eliksirów i zaklęć.

Pełna subtelnego piękna magia, wiarygodny główny bohater i niezwykły klimat sprawiają, że "Harry Potter" stał się czymś więcej niż książką - to kulturowe zjawisko, które do dziś inspiruje kolejne pokolenia czytelników. Ponadto, ilość fantastycznych stworzeń, tajemnych artefaktów i legend ukrytych w tym świecie tylko potwierdza, z jak ogromną dozą pieczołowitości Rowling skonstruowała swoją opowieść.

Co ważne, dla wielu osób to właśnie siedmioksiąg o przygodach młodego czarodzieja z komórki pod schodami na Privet Drive 4 był pierwszym kontaktem ze światem fantasy - i zarazem początkiem miłości do tego gatunku.

4. "Opowieści z Narnii" - C. S. Lewis

To jedna z tych serii, które otwierają drzwi do zupełnie nowej rzeczywistości - dosłownie i w przenośni. "Opowieści z Narnii" to magiczny świat, w którym zwierzęta mówią, legendy ożywają, a zwykła szafa stanowi portal do innego wymiaru. Lewis stworzył baśniową krainę pełną przygód, ale też głębokich symboli i uniwersalnych wartości, które rezonują niezależnie od wieku czytelnika.

Choć książki te kierowane są przede wszystkim do młodszych czytelników, to ich przekaz i wielowarstwowość sprawiają, że bardzo często wraca do nich także dorosły odbiorca. To opowieść o wierze, odwadze i poświęceniu, w której wyobraźnia gra kluczową rolę.

3. "Pieśń Lodu i Ognia" - George R. R. Martin

Martin zrobił coś, czego nie odważyło się zrobić wielu autorów fantasy - odrzucił klasyczny podział na dobro i zło, tworząc świat, w którym moralność jest płynna, a władza zawsze ma swoją cenę. Westeros to brutalna kraina, w której nie ma nietykalnych bohaterów, nie ma prostych rozwiązań - każdy ruch na planszy może kosztować życie, a czytelnik szybko uczy się, by nie przywiązywać się do ulubionych postaci.

Autor wykorzystuje prawdziwą historię jako fundament swojej opowieści, czerpiąc inspiracje z prawdziwych wydarzeń - takich, jak na przykład Wojna Dwóch Róż - i przenosząc je do świata pełnego magii, smoków i starożytnych proroctw. Magia istnieje, ale nie dominuje - jest surowa, nieprzewidywalna i bardziej przypomina tajemniczą siłę niż narzędzie, którym można dowolnie manipulować.

"Pieśń Lodu i Ognia" udowadnia, że fantasy nie musi opierać się na heroicznych wyprawach i jednoznacznych konfliktach - zamiast tego dostajemy świat, który jest bezwzględny, nieprzewidywalny i nie przebacza nikomu.

2. Cykl wiedźmiński - Andrzej Sapkowski

Sapkowski zrobił dla słowiańskiej fantasy to, co Tolkien dla anglosaskiej - stworzył bohatera, który na zawsze wpisał się w popkulturę. Geralt z Rivii, profesjonalny zabójca potworów, to nie klasyczny rycerz w lśniącej zbroi, ale cyniczny najemnik, który za odpowiednią zapłatę pozbędzie się każdej bestii. Tyle, że prawdziwe potwory rzadko mają kły i pazury - znacznie częściej kryją się pod ludzką skórą. 

Świat "Wiedźmina" to świat pełen tajemnic, politycznych intryg i moralnej szarości. Sposób, w który Andrzej Sapkowski stworzył swój świat, wywrócił do góry nogami schematy klasycznego fantasy i wprowadził do gatunku coś świeżego - lekkość stylu, błyskotliwe dialogi i silnie osadzoną w rzeczywistości ironię.

Sama wiedźmińska saga to pięć książek, ale historię Białego Wilka rozpoczął zbiór opowiadań "Ostatnie życzenie" - zaraz po nim pojawił się inny, "Miecz przeznaczenia". Szczególnie nowi czytelnicy powinni mieć na względzie ten właśnie fakt, że "Wiedźmin" to nie po prostu kilka poukładanych książek, a odpowiedź na pytanie "jak czytać wiedźmina" może być niejednoznaczna.

Niezależnie od tego, czy ktoś dopiero zaczyna przygodę z Wiedźminem, czy chce do niego wrócić, ten cykl zawsze będzie jednym z najważniejszych filarów nowoczesnego fantasy.

1. Trylogia "Władca Pierścieni" - J. R. R. Tolkien

Nie ma fantasy bez Tolkiena! Jego twórczość nie tylko zdefiniowała gatunek, ale też stała się fundamentem, na którym przez dekady swoje dzieła budowali inni autorzy. "Władca Pierścieni" to epicka opowieść o przyjaźni, poświęceniu i walce ze złem, które nieustannie nas obserwuje - ale to także majstersztyk w konstruowaniu światów. Śródziemie to bowiem coś więcej niż jedynie literacka sceneria - to żywy, pulsujący historią i mitologią świat, który czytelnik odkrywa z każdą kolejną, przeczytaną stroną. Tolkien nie tylko opisał miejsca, ale i nadał im języki, legendy i kulturę, tworząc coś, czego wcześniej w literaturze nie było.

We "Władcy Pierścieni" nie ma miejsca na uproszczenia. Bohaterowie nie są wyłącznie "dobrzy" czy "źli", a ich wybory mają realne konsekwencje. Choć historia zaczyna się od prostego motywu wyprawy, szybko przeradza się w wielopoziomową opowieść o władzy i jej niszczącym wpływie. To dzieło ponadczasowe, do którego fani gatunku będą wracać, tak długo, jak długo będzie istniała literatura fantasy.

Najlepsze książki fantasy na świecie - po jaki tytuł sięgnąć? Podsumowanie

Fantastyka to gatunek, który od dekad przyciąga czytelników swoją różnorodnością - jedni szukają epickich sag o walce dobra ze złem, inni wolą surowe, pełne moralnej szarości opowieści, gdzie bohaterowie są równie niebezpieczni jak ich wrogowie. To literatura, która pozwala oderwać się od rzeczywistości, ale jednocześnie często mówi o niej więcej, niż mogłoby się wydawać. Każda z książek w tym zestawieniu zawiera coś wyjątkowego - świat, który pochłania bez reszty, postacie, które zostają w pamięci na lata, albo styl, który sprawia, że chce się wracać do każdej strony.

Lista najlepszych książek fantasy mogłaby śmiało liczyć sobie setki pozycji - bo ilu jest czytelników, tyle będzie rankingów. Dla jednych szczytem gatunku jest "Władca Pierścieni", dla innych brutalna "Pieśń Lodu i Ognia", a jeszcze dla innych liryczne "Ziemiomorze". Jedni szukają baśni, drudzy - dekonstrukcji schematów. I w tym właśnie tkwi siła fantasy - można w niej znaleźć wszystko, od klasycznych opowieści o bohaterach po skomplikowane historie, w których nie ma prostych odpowiedzi.